Kasteel Polanen

Adres: Kasteelplein 10 te Breda.
Ontstaan: In 1190 is er sprake van een ‘castellum de Breda.’

Geschiedenis: In 1350 werd er begonnen met de bouw van een kasteel waaraan meer dan tien jaar werd gewerkt. Dit kasteel werd gebouwd op de fundamenten van een ouder gebouw, waarschijnlijk een vierkante toren. In 1388 werd er een kapel gebouwd en in 1462 verrees de rekenkamer. In 1510 werden het nog bestaande pootgebouw en het vierkante blokhuis gebouwd. Uit deze tijd stammen ook de twee zevenhoekige torens, de Duiven- en Granaattoren. In 1536 werd er begonnen met de bouw van een nieuw paleis, waarbij een groot deel van het oude kasteel het veld moest ruimen. Alleen de zuidelijke vleugel bleef gespaard. Men begon in 1536 met het optrekken van de westelijke gevel vlak naast de nog bestaande toren van het oude kasteel. Daarop werd de noordelijk vleugel gebouwd, vervolgens de oostelijke vleugel die op de noordelijke buitenhoek een zevenhoekig torentje kreeg. In 1688 werd begonnen met de sloop van de overgebleven zuidelijke kasteelvleugel, waarvan toen alleen nog de zuidwestelijke toren overbleef. In 1688 begon met de bouw van de zuidelijke vleugel. In 1826 werd een begin gemaakt met een verbouwing waarbij ook het laatste deel van het veertiende-eeuwse kasteel verdween. Aan de westzijde van de westelijke vleugel werd aan de noord- en zuidzijde een korte, uitspringende vleugel gebouwd. Bij de overige vleugels werd het bovendeel van de muren afgebroken en met een verdieping verhoogd. Na de Tweede Wereldoorlog werd het paleis gerestaureerd

Bewoners: Rond 1190 draagt Godfried van Schoten zijn ‘castellum’ op aan Hendrik van Lotharingen, die het hem in leen teruggeeft. Hoe dit kasteel eruit heeft gezien is niet bekend. Wel bestaat er een afbeelding van een zegel van Hendrik van Breda, waarop een gekanteelde donjon afgebeeld is, maar dit is waarschijnlijk puur een symbolische voorstelling.
Jan II van Polanen begint in 1350 met de bouw van het kasteel. Hij stichtte in 1388 de kapel. Zijn dochter Johanna trouwt op veertienjarige leeftijd met Engelbrecht van Nassau, die als Engelbrecht I de geschiedenis ingaat als de stamvader van alle graven Van Nassau en prinsen Van Oranje.
Diens zoon Jan IV bouwde in 1462 de rekenkamer. Diens zoon de tweede Engelbrecht stierf in 1504 kinderloos, en diens bezittingen gingen over naar de Duitse tak Van Nassau, in de persoon van Hendrik III, zoon van Jan V van Nassau.
Deze Hendrik begint in 1536 nadat hij voor de derde keer was getrouwd, met de bouw van het renaissancepaleis. Na diens dood in 1538 wordt hij opgevolgd door zijn zoon uit zijn tweede huwelijk met Claudine van Chalons, René.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werden er alleen nog strategische wijzingen aangebracht. Pas dankzij koning-stadhouder Willem III kreeg het huis zijn huidige uiterlijk. Daarna deed het paleis dienst als verblijf van Willem IV en Willem V. Na de vlucht van de laatste naar Engeland werd het kasteel verbeurd verklaard. Het diende afwisselend als kazerne en hospitaal. In 1816 werd het teruggegeven aan de Oranjes.
In 1826 werd het gebouw door koning Willem I bestemd tot Militaire Academie, wat het tot op de dag van vandaag is gebleven.

Huidige doeleinden: Koninklijke Militaire Academie.
Toegankelijkheid: Het huis is te bezichtigen tijdens rondleidingen georganiseerd door het plaatselijke V.V.V.

Overzicht